Kanggo latihan, coba tetembungan ing ngisor iki aranana kalebu purwakanthi apa? Aranana purwakanthi apa unen-unen ing ngisor iki !Begitulah soal dalam buku kirtya Basa kelas VII halaman 74.
pontren.com – assalaamu’alaikuum. Dalam buku ini membuat soal latihan yang memerintahkan kepada anda untuk menyebutkan apakah masuk kategori dalam unen unen purwakanthi guru lagu, guru swara, guru lumaksita.
Adapun contoh soal purwakanthi dalam tetembungan bahasa Jawa ini adalah sebagai berikut;
Sluman slumun slamet, salamun nyemplung kali plung, slulup slelep-slelep oleh slepi isi klobot, njumbul bul klambine teles bles kalebu jenise tembung purwakanthi guru sastra.
Arti dalam paribasan ini secara umum adalah senantiasa mendapatkan keselamatan dan dijauhkan dari marabahaya.
Saking tresna, tresnane mung samudana kalebu jenise purwakanthi lumaksita. Artinya adalah dari cinta, cintanya hanyalah hanya di bibir saja (bohongan belaka).
Tresna tegese yaiku seneng, artinya yaitu cinta.
Samudana tegese yaiku ujar lelamisan, pawadan, sengadi. Arti samudana adalah ucapan yang hanya manis pada bibir (bohong belaka).
Ireng-ireng ketok untune, bareng seneng ketok guyune kalebu jenise tembung purwakanthi guru swara. Artinya adalah hitam – hitam kelihatan giginya, setelah senang tampak ketawanya.
Ora cepet, ora ngliwet kalebu jenise purwakanthi guru swara. Artinya yaitu tidak cepat (cekatan) maka tidak menanak nasi.
Thenguk-thenguk, nemu kethuk kalebu purwakanthi guru swara. Artinya yaitu duduk-duduk menemukan kethuk.
Thenguk- thenguk tegese yaiku lungguh leyeh-leyeh kanthi rileks, artinya yaitu duduk-duduk istirahat santai.
Kethuk yaiku araning rericikaning gamelan saèmper kenong cilik (sebutan icik-icik gamelan seperti kenong kecil.
Tetembungan ing ngisor iki aranana kalebu purwakanthi apa?
Kala kula kelas kalih, kula kilak kalo kalih kuli-kuli kula, kalo kula keli, kali kilen kula, kalo kula kampul-kampul, kula kelap-kelip kala-kala keling-keling kalebu purwakanthi guru sastra.
Artinya yaitu saat saya kelas dua, saya kulakan dengan kuli-kuli saya, kalo saya hanyut di sungai barat saya, kalo saya mengambang, saya kelap kelip (mata) sesekali.
Kalo yaiku yaiku bangsaning irig dianggo saringan santen lan sakpiturute. kalo adalah sebangsa alat untuk mengayak dipergunakan untuk saringan santand an lain sebagainya.
Urip iki ora angel, angele sok ginawe dhewe, dheweke tan ngrasa bisa, bisane mung nyadhong dhawuh, dhawuhe Sang Bupati, tibane mung guyonan kalebu purwakanthi guru sastra.
Artinya adalah : hidup ini tidak susah, susahnya adakalanya karena perbuatan sendiri, dirinya senantiasa merasa bisa, bisanya hanya meminta perintah, perintahnya sang bupati (penguasa), ternyata hanya sekedar guyonan belaka.
Demikianlah contoh purwakanthi guru swara, guru lagu, guru lumaksita guru sastra dalam khazanah budaya Jawa. Maturnuwun sudah mampir, wassalamu’alaikum.