Jenang gula… Terusane wangsalan ing ndhuwur yaiku…
A. seneng-seneng oleh rejeki.
B. kowe aja lali.
C. yen kalegan paringa apura
D. gelema paring usada
Jawaban yang benar adalah huruf B yaitu kowe aja lali (kamu jangan lupa). Ungkapan ini masuk dalam kategori jenis wangsalan lamba (kalebu jenise tembung wangsalan lamba).
pontren.com – assalaamu’alaikum, Bagaimana bisa jawaban atau batangane wangsalan kowe aja lali adalah jenang gula?
Jadi, dalam khazanah budaya sastra Jawa, batangane tembung wangsalan jenang gula tegese yaiku gulali. Saengga tembung gulali dadi lali (lupa).
Apa iku gulali? Gulali yaiku jur-juran gula sing pliket ana sing digaringaké ana sing ora. Gulali adalah jur-juran atau remukan (yang dicairkan atau dihaluskan dilunakkan) gula yang lengket, ada yang kering, adapula yang tidak kering (agak empuk)
Wangsalan ing ngisor iki golekana tebusane! Jenang Gula
Adapun untuk wangsalane seneng-seneng oleh rejeki yaiku Kembang gembili.
Tebusane wangsalan kembang gembili yaiku seneng-seneng oleh rejeki, amarga arane utawa jenenge kembang gembili yaiku seneng.
Klapa mudha yen kalegan paring pangapura tembung wangsalane yaiku klapa mudha, amarga unine cangkriman klapa mudha tebusane yaiku yen kalegan paringa apura utawa pangapura (jika sudah lega hendaklah memberi maaf).
Dalam Bahasa Indonesia kita menyebut kelapa muda dengan degan. Hal ini sebagaimana dalam pacelathon (percakapan) bahasa Jawa. Dari kata degan ini menjadi tebusan untuk yeng kalegan paringa pangapura.
Sedangkan tebusane wangsalan sing unine mbalung janur yaiku gelema paring usada. Balung janur tegese yaiku usada saengga dadi tembung usada.
Usada sendiri artinya adalah mengobati, menyembuhkan, mengatasi dan lain sebagainya. Jadi mbalung janur tegese yaiku sada (lidi) sehingga tebusane yaiku gelema paring usada (hendaknya berkenan untuk mengatasi/mengobati/menyembuhkan.
Wangsalan lan Tebusane
Berikut adalah contoh wangsalan yang lain dalam Basa Jawa lan tebusane
Ngembang kacang batangane yaiku mbesengut ora kalegan. Kembang kacang arane besengut saengga dadi tembung mbesengut.
Contoh kalimat : Yen kaya ngono nyawang ulate sajake ngembang kacang, mbesengut ora karuwan katon ora sumringah gawe ati ora bungah.
Artinya : Jika seperti itu, melihat raut wajahnya tampak seperti bunga aren (bahasa jawanya besengut), manyun tidak karu-karuan tampak tidak bahagia bikin hati tidak senang.
Sekar aren mas sampun dangu boten kepanggih, batangane wangsalan sekar aren yaiku dangu, amarga arane kembang aren yaiku dangu.
Kembang jambu, dadi bocah aja kemaruk amarga duwe dolanan anyar. Wangsalan kembang jambu yaiku kemaruk, amarga arane kembang jambu yaiku karuk sabanjure dadi tembung kemaruk. (bahasa indonesianya maruk atau kalimat yang dekat artinya dengan rakus).
Witing klapa, jawata ing ngarcapada. Salugune, wong sinau aja sembrana. Wangsalan ing ndhuwur iki golekana: cangkrimane, batangan lan tebusane!
Cangkrimane yaiku Witing klapa, jawata ing ngarcapada.
Tebusane yaiku Salugune, wong sinau aja sembrana.
Batangane yaiku glugu.
Roning mlinjo sampun sayah nyuwun ngaso.
Cangkrimane yaiku roning mlinjo.
Tebusane yaiku sampun sayah nyuwun ngaso.
Batangane yaiku so.
Nama daun mlinjo dalam bahasa Jawa adalah so, sehingga menjadi wangsalan ngaso (istirahat).
Demikianlah sekedar tambahan informasi tentang tembung wangsalan Basa Jawa, semoga memudahkan dalam mengerjakan soal ulangan, ujian, semesteran maupun buku LKS pada mata pelajaran muatan lokal. Maturnuwun sudah mampir, wassalamu’alaikum.
Pingback: Roning Mlinjo, Sampun Sayah Nyuwun Ngaso